Kỳ vọng từ chuyến công du Nhật-Hàn đầu tiên của Tổng thống Biden

Tái tập trung vào Châu Á

Giống như những người tiền nhiệm của mình, Tổng thống Joe Biden đã cố gắng làm rõ tầm quan trọng của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong chính sách đối ngoại của Mỹ.

“Đây là khu vực năng động nhất trên thế giới, là nơi lịch sử của thế kỷ 21 sẽ được viết nên” – tờ USA Today dẫn lời Brian Harding, chuyên gia cao cấp về Châu Á của Viện Hòa bình Mỹ cho biết.

Theo ông Kurt Campbell, điều phối viên phụ trách các vấn đề Ấn Độ – Thái Bình Dương của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, trong khi chính quyền Tổng thống Barack Obama nhầm lẫn khi coi Châu Á là một trục xoay chuyển khỏi Châu Âu, thì chính quyền ông Joe Biden đang tích hợp chặt chẽ hơn các phương pháp tiếp cận.

Trước chuyến công du Châu Á, Tổng thống Joe Biden đã tiếp các nhà lãnh đạo ASEAN dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN – Mỹ tại Washington D.C.

Ông Green, người từng làm việc về các vấn đề Châu Á trong chính quyền George W. Bush nhận xét, từ những tuyên bố của tổng thống cho thấy rõ khả năng của Mỹ xử lý những thách thức lớn ở Châu Âu và Châu Á cùng một lúc.

Tomita Koji, Đại sứ Nhật Bản tại Mỹ, cho biết chuyến thăm của ông Biden sẽ gửi thông điệp rằng, Mỹ không bị phân tâm.

“Chuyến đi gửi một tín hiệu mạnh mẽ rằng, Mỹ vẫn tập trung vào khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương vào thời điểm mà mọi người đang bận tâm đến tình hình ở Ukraina” – Đại sứ Tomita phát biểu tại một sự kiện của Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược mới đây.

Ukraina vẫn trong chương trình nghị sự

Mặc dù chuyến công du là một nỗ lực nhằm xoay trục khỏi Ukraina, cuộc chiến vẫn sẽ nằm trong chương trình nghị sự.

Tổng thống Biden có thể sẽ chờ đợi sự hỗ trợ từ chính quyền mới của Nhật Bản. Ngược với cách phản ứng của Nhật Bản khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, Thủ tướng Fumio Kishida đã nhanh chóng phản ứng với chiến dịch quân sự của Nga hiện tại ở Ukraina, coi đây như một thách thức đối với trật tự toàn cầu.

Zack Cooper, nhà nghiên cứu chiến lược của Mỹ ở Châu Á tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, cho biết Nhật Bản đang ngày càng “quan tâm nhiều hơn đến những vấn đề liên quan đến giá trị”.

Victor Cha, một chuyên gia về Triều Tiên tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói sẽ theo dõi xem tân Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol có thể tăng cường can dự như thế nào, khi chính phủ tiền nhiệm “khá chậm và trễ trong quá trình này”.

Chủ đề Trung Quốc

Trong những ngày đầu của chính quyền, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken coi mối quan hệ Mỹ – Trung là “phép thử địa chính trị lớn nhất trong thế kỷ 21”.

Scott Kennedy, chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Chiến lược và Các vấn đề Quốc tế, cho biết Mỹ đã phải đau đầu để phát triển chính sách về Trung Quốc.

Ông nói, khi không có nhiều điều có thể đàm phán hiệu quả với Trung Quốc, Mỹ đã chuyển sang làm việc “hết sức có thể với các đồng minh ở Châu Á, Châu Âu và các nơi khác để xây dựng kiểu thế giới mà chúng ta muốn và ngăn chặn kiểu thế giới mà chúng ta không muốn”.

Mối đe dọa tên lửa ngày càng tăng của Triều Tiên

Theo giới phân tích, ông Biden muốn tăng cường quan hệ ở Châu Á không chỉ vì Trung Quốc, mà còn để đối phó với mối đe dọa từ các chương trình tên lửa và hạt nhân của Triều Tiên.

Triều Tiên đã phóng thử nhiều tên lửa trong những tháng gần đây, bao gồm các tên lửa có khả năng mang hạt nhân, có tầm bắn tới Hàn Quốc, Nhật Bản hoặc Mỹ.

Theo tình báo Mỹ, có khả năng Triều Tiên có thể tiến hành một vụ thử tên lửa hoặc hạt nhân vào khoảng thời gian chuyến công du của ông Biden.

“Rõ ràng là chúng tôi đã chuẩn bị để thực hiện cả những điều chỉnh ngắn hạn và dài hạn đối với thế trận quân sự của mình khi cần thiết, để đảm bảo rằng chúng tôi đang cung cấp cả khả năng phòng thủ và răn đe cho các đồng minh trong khu vực và chúng tôi đáp ứng đối với bất kỳ hành động khiêu khích nào của Triều Tiên” – Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan phát biểu hôm 18.5.

Kể từ khi ông Biden nhậm chức, chính quyền Mỹ đã không thể mở đường dây liên lạc với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. 

“Chúng tôi đã cố gắng nhiều lần liên hệ với phía Triều Tiên để thiết lập đối thoại” – ông Campbell cho biết tuần trước, đồng thời cho biết thêm rằng, Mỹ coi các hành động gần đây của Triều Tiên là khiêu khích.

Khuôn khổ hợp tác kinh tế mới

Khả năng ảnh hưởng của Mỹ đối với khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương đã bị suy giảm khi nước này rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP, một hiệp định thương mại toàn diện giữa 12 quốc gia vành đai Thái Bình Dương.

Cựu Tổng thống Donald Trump đã rút khỏi TPP trước khi hiệp định được phê chuẩn và tuyên bố chấm dứt kỷ nguyên của các hiệp định thương mại đa quốc gia.

Thay vì cố gắng tham gia lại TPP mà nay đã trở thành CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương), Mỹ đang triển khai “Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” làm trọng tâm trong chiến lược kinh tế của chính quyền Tổng thống Joe Biden trong khu vực.

Khuôn khổ sẽ tập trung vào thương mại, tăng cường chuỗi cung ứng, các vấn đề cơ sở hạ tầng và năng lượng sạch, thuế và chống tham nhũng.

Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương sẽ được ra mắt tại Nhật Bản, nơi hoan nghênh sáng kiến ​​này.

Đại sứ Nhật Bản tại Mỹ Tomita gọi việc Washington rút khỏi TPP là một bước lùi và cho biết, Trung Quốc đang rất tích cực tìm cách lấp đầy khoảng trống này.

Tuy nhiên, theo ông Tomita, TPP không phải là cách duy nhất để khẳng định lại vai trò lãnh đạo của Mỹ trong lĩnh vực này và khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương sẽ là một trong những cách thay thế.